खाना पकाउने ग्यासमा मूल्य नबढाउने तयारी

हाल अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा पदार्थको मूल्य बढदै गएको छ । शुक्रबार प्रतिब्यारेल ६९.२६ अमेरिकी डलरमा कारोबार भयो । मूल्य थप बढेर ८० डलरसम्म पुग्ने प्रक्षेपण गरिएको छ । यसरी अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा मूल्य बढदा स्वचालित मूल्य प्रणालीअनुसार नेपालमा पनि मूल्य बढ्छ । ग्यासमा मूल्य वृद्धि न्यून वर्गलाई समेत धेरै असर पर्ने भएकाले कोषबाट रकम झिकेर घाटा परिपूर्ति गर्न खोजिएको मन्त्री चन्दको भनाइ छ । यसका लागि शुक्रबार आपूर्ति मन्त्रालय, प्रधानमन्त्री कार्यालय, अर्थ र आयल निगमका अधिकारीबीच छलफलसमेत भएको थियो । २०७१ असोजमा स्वचालित मूल्य लागू भएपछि आयल निगम नाफामा छ । निगम नाफामा गएपछि भविष्यका लागि केही रकम जोगाउन भन्दै कोष स्थापना गरेको थियो ।

निगमका कार्यबाहक कार्यकारी निर्देशक सुशील भट्टराईका अनुसार हाल कोषमा करिब ४ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ छ । इन्धनको मूल्य वृद्धि हुँदा कोषको रकम परिचालन गरेर सर्वसाधारणलाई सस्तोमा इन्धन उपलब्ध उद्देश्यले ‘मूल्य स्थिरीकरण कोष’ खडा भएको थियो । तर, कोष परिचालनका लागि बनाइएको ‘मूल्य स्थिरीकण कोष सञ्चालन विनियमावली’ जटिल हुँदा कोषको रकम परिचान हुन सकेको छैन । शुक्रबारको बैठक कोषलाई चलायमान बनाउने सम्बन्धमा छलफल भएको कार्यकारी निर्देशक भट्टराईले बताए । ‘खाना पकाउने ग्यासमा धेरै मूल्य समायोजन गर्दा जटिलता आउन सक्छ । मूल्य समायोजन नहुँदा निगम घाटामा जान्छ,’ उनले भने, ‘त्यसलाई व्यवस्थापन गर्न ग्यासको मूल्य कोषबाट समायोजन गर्ने कुरा चलेको छ तर निर्णयमा पुगिसकेका छैनौं ।’ हालका प्रावधानहरू हेरेर थप छलफल गरी निर्णय हुने बताए । यसका लागि कमिटी गठन गर्ने निर्णय भएको उनले बताए ।

कोष चलायमान हुँदा उपभोक्तालाई पनि सहयोग पुग्ने कार्यकारी निर्देशक भट्टराईले बताए । कोषबाट धेरै आशा गर्न नहुने उनले बताए । ‘इन्धनमा रसिया, साउदी, अमेरिका र इरानको मुख्य चासो छ । साउदी घाटामा रहेकाले ओपेकले इन्धन उत्पादनमा कटौती गर्दै आएको छ,’ उनले भने, ‘इन्धन उत्पादन उत्पादन कटौती गर्दा मूल्य बढ्दै गएको छ ।’ निगमका अनुसार यसअघि बिक्री मूल्यको ०.५ प्रतिशत कोषमा जम्मा हुन्थ्यो । गत चैतबाट १ प्रतिशत बचत गर्ने निर्णय भएको छ । जसअनुसार वार्षिक करिब १ अर्ब ७० करोड रुपैयाँ सकलन हुने निगमको दाबी छ ।

मन्त्री चन्दले पनि आपतकालीन अवस्थामा चलाउने कोष भए पनि थोरै मात्रामा राहत दिन खोजेको बताए । ग्यासबाहेक अन्य इन्धनको हकमा भने स्वचालित मूल्यअनुसार नै समायोजन गरिने उनले बताए । निगमको तथ्यांकअनुसार कोषमा सबैभन्दा बढी रकम ग्यासबाट उठाएको छ । तथ्यांकअनुसार एक सिलिन्डर ग्यासबाट १३ रुपैयाँ ७५ पैसा उठ्छ । प्रतिलिटर पेट्रोलमा १ रुपैयाँ २ पैसा, डिजेल र मटितेलमा प्रतिलिटर ० दमशलव ७९ पैसा उठाउँदै आइएको छ । हवाई इन्धन आन्तरिकतर्फ प्रतिलिटर ० दशमलव ९०, अन्तर्राष्ट्रियतर्फ प्रतिलिटर ० दशमलव ९२ रुपैयाँ असुल्दै आएको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।

हाल प्रतिसिलिन्डर ग्यासको मूल्य १३ सय ७५ रुपैयाँ पर्छ । उक्त मूल्यमा निगमलाई प्रतिसिलिन्डर २ सय ८ रुपैयाँ ३० पैसा घाटा छ । जनवरी १५ तारिखसम्ममा ग्यासबाट २३ करोड ३३ लाख रुपैयाँ नोक्सान भएको निगमले जनाएको छ । डिजेल प्रतिलिटर ७९ रुपैयाँमा बिक्री हुन्छ । डिजेलमा प्रतिलिटर २ रुपैयाँ ७१ पैसा घाटा छ । जनवरी १५ तारिखसम्ममा डिजेलबाट १८ कारोड ७३ लाख नोक्सान हुने जनाएको छ । पेट्रोल प्रतिलिटर १ सय २ रुपैयाँ पर्छ । पेट्रोलमा प्रतिलिटर २ रुपैयाँ ८३ पैसा नाफा छ । १५ दिनको अवधिमा पेट्रोलबाट ५ करोड ४३ लाख हुने जनाएको छ । यस्तै मटितेल प्रतिलिटर ७९ रुपैयाँ पर्छ । १५ दिनको अवधिमा मटितेलबाट १ करोड ६१ लाख नाफा रहेको निगमको तथ्यांकमा छ । हवाई इन्धन (आन्तरिक र अन्तर्राष्ट्रिय) मा २१ करोड ८२ लाख नाफा रहेको जनाएको छ ।